Het prille begin

Al rond de zwangerschap zijn er factoren die van invloed zijn op de gezondheid van het kind. In PIAMA hebben wij onderzoek gedaan naar een aantal van deze factoren. Wat hebben we gevonden?

• Te vroeg geboren kinderen en kinderen die met een keizersnee geboren werden, hebben een grotere kans op astma.^1,2

• Kinderen met een laag geboortegewicht hebben in hun eerste jaren meer luchtwegklachten (piepen, hoesten, luchtweginfecties), vooral als er in huis gerookt wordt. Kinderen die last hebben van deze klachten groeien hier overheen en hebben rond de leeftijd van 8 jaar niet meer luchtwegklachten dan kinderen die met een normaal gewicht werden geboren.³

Borstvoeding

Visvetzuren (omega 3 vetzuren die veel in vis voorkomen) in moedermelk hebben een beschermend effect op de ontwikkeling van astma en allergie. We zagen dit na onderzoek bij de PIAMA deelnemers in de kleuterleeftijd. Jaren later, toen de deelnemers 14 jaar waren, is opnieuw gekeken naar de relatie tussen visvetzuren in moedermelk en de gezondheid van de deelnemers.

Hieruit blijkt dat ook op de leeftijd van 14 jaar kinderen die meer van deze visvetzuren met de moedermelk hebben binnengekregen, daar nog voordeel van hebben. Astma en allergie komen nog steeds minder voor bij deze groep dan bij de groep die minder visvetzuren heeft gehad. Of de moeder allergisch was of niet heeft daar geen invloed op.⁴ 

Bacteriële blootstelling

Uit de literatuur blijkt dat blootstelling aan bacteriële componenten, zoals endotoxine uit de wand van zogenaamde Gram-negatieve bacteriën, zou kunnen beschermen tegen het ontstaan van allergieën en astma. In PIAMA hebben we endotoxines gemeten in stof dat werd verzameld toen de kinderen van allergische moeders drie maanden oud waren. We vonden een lagere kans op astma in de eerste 4 levensjaren bij hogere blootstelling aan endotoxines, maar niet op latere leeftijden. Echter, toen we de relatie met  endotoxine blootstelling op leeftijd 5-6 jaar onderzochten, vonden we een hoger risico bij hogere blootstelling aan endotoxines. Onze conclusie was dat we geen duidelijke beschermende effecten konden vaststellen van endotoxine blootstelling op astma en allergie vanaf de geboorte tot en met de leeftijd van 17 jaar.⁵

Kinder- en tienerjaren

In het grafiekje is te zien dat op jongere leeftijd meer jongens dan meisjes astma hebben.

We weten uit andere studies dat in de puberteit een ommekeer plaatsvindt; meer meisjes dan jongens hebben astma na die leeftijdsfase. Binnen PIAMA zien we deze omkeer halverwege de tienerjaren ook, dan “halen de meisjes de jongens in”. Waarschijnlijk spelen hormonen hierbij een rol, maar het kan ook te maken hebben met verschillen tussen jongens en meisjes in de groei van de luchtwegen en de longen.

Kinderen met astmaklachten zijn vaker ziek thuis en komen vaker bij de huisarts dan kinderen zonder astmaklachten. Ook zijn deze kinderen minder tevreden over hun gezondheid. Hun ouders maken zich meer zorgen over de gezondheid van het kind, ze moeten vaker ‘s nachts voor het kind uit bed en vinden vaker dan andere ouders dat het kind pijn of ongemak ervaart bij dagelijkse activiteiten.

Ondanks hun slechtere lichamelijke gezondheid zijn kinderen met astmaklachten mentaal even gezond als kinderen zonder astmaklachten. Ze zijn ook even tevreden over hun prestaties op school en bij gym en over hun vrijetijdsbesteding. Op de basisschool doen kinderen met astmaklachten het net zo goed als andere kinderen. Ook zijn ze even vaak lid van een sportclub, hoewel 30% van de kinderen met astmaklachten medicijnen gebruikt bij het sporten.

Kinderen die vaak astmaklachten hebben, geven op de leeftijd van 14 jaar in de vragenlijst vaker aan dat zij overdag moe of slaperig zijn dan de kinderen die weinig of helemaal geen astmaklachten hebben. Er zijn verder geen verschillen op het gebied van slapen (tijd van naar bed gaan, duur van de nachtrust) tussen deelnemers met en zonder astmaklachten. Recent onderzochten we hoe jongeren tussen 11 en 20 jaar met astma zich voelen: Hoe voelen ze zich op mentaal gebied en hoe ervaren ze hun eigen gezondheid? Uit het PIAMA onderzoek bleek dat jongeren met astma hun mentale gezondheid even goed vinden als jongeren zonder astma. Wel scoren jongeren met astma hun eigen gezondheid minder vaak als uitstekend of goed. Dit beeld was gelijk over alle leeftijden, en vergelijkbaar tussen jongens en meisjes.⁶

Medicijngebruik

Op jonge leeftijd is astma lastig vast te stellen. Veel jonge kinderen hebben luchtwegklachten en het is vaak niet duidelijk of die klachten door astma komen. Het gevolg is dat jonge kinderen met klachten soms te veel of juist te weinig medicijnen krijgen. Ouders gaven aan dat zij niet altijd weten welke medicijnen ze op welk moment moesten geven. Zo werden soms ontstekingsremmers niet elke dag toegediend, terwijl dit wel moet.^7,8

Referenties 

1. Sonnenschein-van der Voort AM, Arends LR, de Jongste JC et al.
   Preterm birth, infant weight gain, and childhood asthma risk: a meta-analysis of 147,000 European children.
   J Allergy Clin Immunol. 2014;133(5):1317-29. doi: 10.1016/j.jaci.2013.12.1082.
   
2. Roduit C, Scholtens S, de Jongste JC et al.
   Asthma at 8 years of age in children born by caesarean section.
   Thorax. 2009;64(2):107-13. doi: 10.1136/thx.2008.100875.
   
3. Caudri D, Wijga A, Gehring U et al.
   Respiratory symptoms in the first 7 years of life and birth weight at term: the PIAMA Birth Cohort.
   Am J Respir Crit Care Med. 2007;175(10):1078-85. doi: 10.1164/rccm.200610-1441OC.
   
4. van Elten TM, van Rossem L, Wijga AH et al.
   Breast milk fatty acid composition has a long-term effect on the risk of asthma, eczema, and sensitization.
   Allergy. 2015;70(11):1468-76. doi: 10.1111/all.12703.
   
5. Gehring U, Wijga AH, Koppelman GH et al.
   House dust endotoxin, asthma and allergic sensitization through childhood into adolescence.
   Clin Exp Allergy. 2020;50(9):1055-1064. doi: 10.1111/cea.13705.
   
6. van der Laan SEI, de Hoog MLA, Nijhof SL, Gehring U et al.
   Mental Well-being and General Health in Adolescents with Asthma: The Prevention and Incidence of Asthma and Mite Allergy Birth Cohort Study.
   J Pediatr. 2021;233:198-205.e2. doi: 10.1016/j.jpeds.2021.01.074.
   
7. Koster ES, Wijga AH, Koppelman GH et al.
   Uncontrolled asthma at age 8: the importance of parental perception towards medication.
   Pediatr Allergy Immunol. 2011;22(5):462-8. doi: 10.1111/j.1399-3038.2011.01150.x.
   
8. Wijga AH, Zuidgeest MG, Kerkhof M et al.
   Guideline-recommended use of asthma medication by children is associated with parental information and knowledge: the PIAMA birth cohort.
   Pharmacoepidemiol Drug Saf. 2014;23(4):406-10. doi: 10.1002/pds.3584.